Verzekeraar als normsteller?

Normen zijn de toetssteen van gedragingen die binnen een samenleving op basis van gedeelde waarden als gepast of ongepast worden ervaren. Autoriteiten spelen een cruciale rol in het vaststellen, handhaven en aanpassen van normen binnen een gemeenschap.

Kijken we naar onze samenleving, dan zien we dat veel traditionele autoriteiten hun gezag hebben verloren. Of het nu gaat om politici, ambtenaren, accountants, geestelijken, onderwijzers of notarissen. Er zijn nog maar weinig vertegenwoordigers uit deze beroepen die met de kracht van het woord normen bouwen en onderhouden. Daarmee neemt hun invloed op het stellen van normen binnen onze samenleving af.

Wat ik denk te zien, is dat verzekeraars vaker het gebrek aan normen gaan invullen. Laat ik maar meteen zeggen dat ik dat een goede zaak vind.

Wij weten allemaal dat het gebruik van een mobiel tijdens het besturen van een auto het risico op een ongeval sterk verhoogt. Campagnes over het mono rijden helpen weinig. De eerste verzekeraars hebben hun verzekeringsvoorwaarden inmiddels aangepast: ben je aansprakelijk voor een verkeersongeval en kan bewezen worden dat je tijdens het ongeval een mobiel in je hand had? Dan is er geen recht op uitkering.

Een ander voorbeeld: het is strafbaar om na een ongeval de plaats van het ongeval te verlaten zonder een slachtoffer hulp te bieden en je identiteit bekend te maken. Toch gebeurt dit te vaak. Ook hier is er de eerste verzekeraar die in die situatie dekking op de autoverzekering weigert. Dit terwijl je een spitsvondige discussie kunt opzetten of het gedrag nádat een onvoorzienbaar voorval heeft plaatsgevonden de verzekeraar zodanig heeft benadeeld dat de weigering van uitkering een passende sanctie is. Tegelijkertijd is het evident dat het gedrag van de verzekerde buiten elke grens van onze normen valt.

Kijk ook naar de fatbikes. Het lukt de politie maar moeizaam om de gevaarzettende, opgevoerde fatbikes van de straat te halen. Ook hier treedt de verzekeringsbranche normerend op: opgevoerd? Geen dekking.

Polisvoorwaarden kunnen op deze wijze normstellend werken. Maar de praktijk zal altijd ook schadegevallen opleveren waarbij een in de samenleving breed gedragen norm spanning oproept met de tekst van de polisvoorwaarden en daarop gebaseerde jurisprudentie.

Een voorbeeld dat in de afgelopen week mijn bureau passeerde, was de man die na een avond stevig feest te hebben gevierd een taxi neemt maar vervolgens de taxi onderkotst. Het taxibedrijf stuurt de man een rekening voor het reinigen van de taxi. Wat doet de man? Hij doet een beroep op zijn AVP-verzekeraar. Terwijl alles in mij roept “daar is de verzekering niet voor” vliegen de (deels) juridische argumenten snel over tafel. Misselijk worden na overmatig alcoholgebruik is niet vanzelfsprekend, dus toch een onvoorzienbaar voorval? In de AVP zijn de gevolgen van alcoholgebruik niet uitgesloten dus er is dekking! Maar de chauffeur had de man toch in de taxi gelaten terwijl hij zag dat de man stomdronken was en heeft daarmee het risico geaccepteerd? Waarop weer als weerwoord kwam: ja, maar als de taxibedrijven dit zelf moeten betalen, nemen ze geen dronken mensen meer mee met de kans dat die dronkenlappen zelf gaan rijden met alle ellende die dat tot gevolg heeft. Dus toch maar als AVP-verzekeraar betalen?