Protest van één cent

De gezamenlijke beroepsverenigingen in onze sector hebben stevig van zich laten horen. Er wordt ernstig bezwaar gemaakt tegen de voorgenomen legesverhoging van de PE-examens met € 15,00. Een examen dat eens in de drie jaar moet worden afgelegd. Het gaat hierbij om een schier onoverbrugbare lastenverzwaring van 0,01 cent per dag! Er zijn van die momenten dat ik denk: hebben wij nu echt niet iets beters te doen?

Wanneer het gaat over vakbekwaamheid denk ik dat er aspecten zijn die méér aandacht verdienen dan dit voorstel voor de verhoging van de legeskosten. Bijvoorbeeld de vraag hoe beleven wij binnen onze branche vakbekwaamheid?

Ik denk dat we veilig kunnen stellen dat met de invoering van het wettelijk vakbekwaamheidsstelsel, de gemiddelde deskundigheid van financieel adviseurs in Nederland is gestegen. De initiators van dit stelsel, waaronder dezelfde beroepsvereniging, mogen dit als een dikke pluim op hun conto bijschrijven.

Maar ik maak wel een voorbehoud. En dat slaat op de woorden “gemiddelde deskundigheid”. Het is niet zo dat vóór invoering van deze vakbekwaamheidseisen de sector bestond uit louter onbekwame adviseurs. Er waren zowel zeer deskundige adviseurs als adviseurs met een (te) laag deskundigheidsniveau. Ik denk te zien dat het wettelijk stelsel van vakbekwaamheid heeft geleid tot een nivellering. De verschillen tussen “evident onbekwaam” en “zeer bekwaam” zijn minder geworden. Prima waar “de onderkant” beter is geworden. Maar zonde waar “de bovenkant” smaller is geworden.

De wettelijke vakbekwaamheidseisen waren en zijn bedoeld als minimumnormen voor vakbekwaamheid. 11 jaar na invoering van deze normen is te zien dat voor velen de wettelijke vakbekwaamheidseisen niet alleen het startdoel zijn,  maar gelijk ook het einddoel: een breed gedragen gevoel is “wanneer je voldoet aan de wettelijke eisen, dan  is het voldoende”.

Waar zijn de aanbieders, service providers en beroepsverenigingen die in hun profiel tot uitdrukking brengen dat “hun” medewerkers zich kenmerken door de hoogst mogelijke deskundigheid? Waar zijn de jaarverslagen waarin vakbekwaamheid kernonderdeel is van de bedrijfsvisie? Laat ik het zo zeggen. In het verleden waren er aanbieders die trots waren op de deskundigheid van hun medewerkers en zich daarmee onderscheidden. Diezelfde aanbieders zijn voor wat betreft vakbekwaamheid nu toegetreden tot het leger van de grijze muizen.

Ook de wetgever stimuleert bovenwettelijke opleidingen niet echt. De werkgever is alleen verplicht  opleidingen te financieren en te faciliteren voor zover dit voor de functie wettelijk vereist is. Alsof het klantbelang niet ook, en vaak vooral, gediend is met de kennis van adviseurs die wordt verkregen door bovenwettelijke opleidingen? Het PE-stelsel heeft goede kanten. Maar het is voor velen verworden tot het hoepeltje waar eens in de drie jaar doorheen gesprongen moet worden, waarbij de opleider die het best de examenvragen weet te voorspellen de hoogste waardering krijgt.

Eisen aan vakbekwaamheid zijn niet bedoeld om soepel door een hoepel te kunnen springen. Vakbekwaamheid beoogt enkel en alleen de klant goed te kunnen helpen. Soms door de klant tegen eigen gebrek aan inzicht en overmoed te beschermen. Vaak door de klant te stimuleren om nu toch eindelijk het besluit te nemen dat de klant voor zich uitschuift. Maar ook door de klant te helpen de voor hem passende keuzen te maken in het woud van beloften dat markerteers met de modernste, digitale technieken hebben geplant.

Het werken aan een cultuur waarin vakbekwaamheid wordt beleefd als een uiting van professionaliteit in plaats van een verplicht nummer, lijkt mij een zinvollere bezigheid dan je druk te maken over 1 cent kostenverhoging per dag als bijdrage aan een systeem dat de onderkant van het deskundigheidsgebouw schraagt.